Ốm nghén

Hành trình mang thai thường được mô tả là một trải nghiệm đẹp đẽ và nhiều biến đổi. Tuy nhiên, nhiều mẹ bầu gặp phải một người bạn đồng hành đầy thách thức, đó là: ốm nghén !!!

Ốm nghén là tình trạng mẹ bầu cảm thấy đầy hơi, khó chịu, nôn/ buồn nôn - nhiều lần trong một ngày. Xuất hiện từ tuần thứ 4 -16 của thai kỳ, nhưng cũng có trường hợp kéo dài suốt 9 tháng mang thai. Hiện tượng ốm nghén sẽ nặng hơn nếu thai phụ mệt mỏi, sụt cân hoặc gầy yếu.

Theo thống kê, có khoảng 90% phụ nữ trải qua cảm giác ốm nghén ở nhiều mức độ khác nhau. Hiện chưa xác định được nguyên nhân gây ra tình trạng ốm nghén khi mang thai. 

Một số ý kiến cho rằng hiện tượng ốm nghén là do sự thay đổi nội tiết tố khi mang thai, cụ thể là sự tăng cao nồng độ Beta HCG do nhau thai tiết ra. Các chất có mùi nồng, tanh, gia vị, đồ ăn dầu mỡ… cũng là nhân tố kích thích cảm giác nôn/ buồn nôn khi ốm nghén.

Chưa có một tài liệu y khoa nào chỉ ra được chính xác nguyên nhân vì sao đối với một số mẹ bầu "ốm nghén" chỉ là cảm giác khó chịu thoáng qua, nhưng với một số trường hợp khác, nó lại trở thành nỗi ám ảnh.

Sau nhiều năm tư vấn sức khỏe cho các mẹ bầu, mình nhận thấy dinh dưỡng trước khi mang thai và sự điều chỉnh chế độ ăn uống trong thai kỳ có thể giúp giảm bớt các triệu chứng ốm nghén nghiêm trọng. 

Cụ thể, trong 5 tuần đầu tiên của thai kỳ, giai đoạn hình thành bào thai và các ống thần kinh, thai nhi sẽ sử dụng các chất dinh dưỡng được dự trữ sẵn trong cơ thể mẹ. Người mẹ có thể trạng cân đối (BMI trước khi mang thai khoảng từ 18 - 22), sức khỏe tốt với nguồn dưỡng chất đượcdự trữ đầy đủ, khi bước vào thai kỳ sẽ ít phải đối mặt với tình trạng thiếu hụt dưỡng chất và mệt mỏi, biểu hiện là "ốm nghén".

Chúng ta hoàn toàn có thể xác định tình trạng sức khoẻ của mẹ trước khi mang thai thông qua các xét nghiệm, thăm khám hay chương trình tư vấn sức khỏe tiền sản. Mẹ cũng nên lưu ý điều trị ổn định các bệnh lý đang gặp trước khi có ý định mang thai.

Những biểu hiện đầu tiên của tình trạng ốm nghén có thể bị nhầm lẫn với tình trạng "hạ đường huyết sinh lý" đầu thai kỳ. 

Vì đường glucose là nhiên liệu chính để nuôi thai nhi. Nếu mẹ có nguồn năng lượng dự trữ ít hoặc lượng thức ăn mẹ nạp vào chưa có sự điều chỉnh, chẳng hạn như chưa tăng thêm khẩu phần tinh bột, có thể khiến tình trạng hạ đường huyết xảy ra với các biểu hiện chính như mệt mỏi, chóng mặt, nóng dạ dày, khô miệng, đắng miệng…

Để hiểu rõ hơn về điều này, hãy bắt đầu với hai người mẹ mà mình có cơ hội được chăm sóc từ những ngày đầu mang thai. Cả hai mẹ đều gặp tình trạng buồn nôn, trào ngược, sôi bụng và nóng dạ dày vào giai đoạn đầu của thai kỳ. Điểm khác biệt giữa hai người mẹ này là người thì sụt cân, người lại tăng cân rất nhanh.

Mẹ đầu tiên có biểu hiện chán ăn, nôn nhiều và sụt cân. Mặc dù mẹ có sự lựa chọn thực phẩm khá lành mạnh, nhưng mẹ lại rất khó tiêu hoá những thực phẩm này. Thức ăn ở lâu trong dạ dày mà không được tiêu hoá khiến chúng bị lên men, sinh khí, làm mẹ liên tục bị ợ chua, trào ngược và nôn. 

Nhận ra được điểm này, mình và mẹ bắt đầu đi tìm những thực phẩm dễ tiêu hoá, phù hợp với thể trạng của mẹ mà vẫn đảm bảo được chất dinh dưỡng cho mẹ và bé.

Khác với tình trạng ăn uống khó tiêu của mẹ đầu tiên, mẹ thứ hai lại tiêu hoá quá nhanh. Mẹ thường xuyên đói, sôi bụng nên cứ 2 tiếng mẹ lại ăn một chút gì đó. Sôi bụng cũng khiến mẹ khó ngủ, lơ mơ và phải thức dậy giữa đêm để ăn. Vấn đề nằm ở các loại thực phẩm mẹ chọn lại chỉ “cứu đói” trong một khoảng thời gian ngắn, khiến mẹ lại phải đi tìm thức ăn. Việc ăn lặt vặt quá nhiều cũng khiến mẹ bị tăng cân nhanh và tăng nguy cơ mắc tiểu đường thai kỳ.

Vấn đề được cải thiện khi mình kết hợp việc lựa chọn thực phẩm có hàm lượng chất dinh dưỡng cao giúp mẹ duy trì năng lượng lâu hơn mà không gây đầy bụng, với việc điều chỉnh thời điểm giữa các bữa ăn. Nhờ vậy mà giảm được những tác động khó chịu của tình trạng ốm nghén.

Nếu mẹ đã từng trải qua đợt nghén nghiêm trọng ở lần mang thai trước, việc chuẩn bị một thể trạng khỏe mạnh trước khi bước vào lần mang thai tiếp theo sẽ hỗ trợ mẹ rất nhiều, đặc biệt là việc nên tăng khẩu phần ăn bao nhiêu, vào thời điểm nào là phù hợp. 

Sớm nhận biết những triệu chứng ốm nghén từ đầu thai kỳ, mẹ sẽ có thời gian điều chỉnh chế độ ăn uống và sinh hoạt để đối phó với tình trạng này một cách hiệu quả hơn.