VBAC - Sinh thường sau sinh mổ

Sinh thường qua ngả âm đạo sau sinh mổ (Virgin birth after C-section - VBAC) là một khái niệm không còn xa lạ trong những năm gần đây, khi đã có rất nhiều ca VBAC thành công tại các bệnh viện ở Việt Nam và trên thế giới. Điều này giúp các bác sĩ và chính các mẹ cảm thấy tự tin hơn rất nhiều khi chọn lựa phương án sinh này.

Chúng ta có thể đã nghe rất nhiều thông tin trái chiều về VBAC và mức độ rủi ro của phương án này, rủi ro nhất có lẽ là tình trạng vỡ tử cung khi đang chuyển dạ. Tuy nhiên, theo số liệu thống kê của Viện Y tế Quốc gia Hoa Kỳ thì hơn 99% trường hợp VBAC không bị vỡ tử cung. Tỷ lệ VBAC thành công tương đối cao, trong khoảng 60-80%. Đặc biệt quá trình chuyển dạ và sinh diễn ra hoàn toàn tự nhiên (hay còn gọi là sinh tự nhiên) có thể làm tăng tỷ lệ thành công của VBAC.

Trong một nghiên cứu với quy mô lớn ở Mỹ, có gần 17.000 phụ nữ có ý định sinh con tại nhà dưới sự giúp đỡ của nữ hộ sinh, trong đó tỷ lệ thành công của HBAC (sinh con tại nhà sau sinh mổ - home birth after C-section) là 87%, cao hơn VBAC.

Đối với trường hợp sinh mổ con đầu lòng và có sẹo mổ ngang (loại phổ biến nhất) thì trong lần sinh thứ hai nếu chọn VBAC, nguy cơ vỡ tử cung khoảng 0,87% (dưới 1%).

Nguy cơ vỡ tử cung giảm dần sau mỗi lần VBAC thành công. Ví dụ: Các mẹ sinh mổ lần đầu và chọn VBAC trong lần sinh thứ hai thì nguy cơ vỡ tử cung là 0.45%, bước sang lần thứ ba thì nguy cơ giảm còn 0,38%. Trường hợp mẹ sinh mổ 2 lần, và chọn phương pháp VBAC ở lần sinh thứ 3 thì nguy cơ vỡ tử cung khá thấp 1,36% và tỷ lệ thành công cao đạt 71,1%.

Nguy cơ vỡ tử cung của VBAC còn phụ thuộc vào “loại sẹo tử cung” trong lần sinh trước đó. Nếu vết sẹo tử cung thấp theo chiều dọc (thường được sử dụng trong trường hợp nhau tiền đạo hoặc khi em bé nằm ngang) thì VBAC là lựa chọn tương đối an toàn. Đối với các vết mổ cổ điển (sẹo dọc dài) rất hiếm gặp ngày nay, thì nguy cơ vỡ tử cung cao hơn và VBAC thường không được khuyến khích.

Mặc dù phương pháp sinh mổ tiềm ẩn những rủi ro nhất định cho mẹ và bé, cũng như ảnh hưởng đến thai kỳ tiếp theo thì VBAC - một phương pháp tương đối an toàn và tỷ lệ thành công khá cao nhưng lại không được phổ biến ở Mỹ, với tỷ lệ các bà mẹ lựa chọn phương pháp này dưới 10%. Điều này cho thấy chúng ta cần thúc đẩy việc cung cấp kiến thức toàn diện về phương pháp VBAC, có thể cải thiện đáng kể sức khỏe của bà mẹ và trẻ sơ sinh trên toàn thế giới. 

Một số các yếu tố có thể góp phần cho việc sinh thường sau sinh mổ thành công mà mẹ nên biết, đó là:

1.Thời gian mang thai lần sau cách lần mổ trước trên 24 tháng

Điều này được cho là giúp đảm bảo vết mổ cũ đã phục hồi, giảm thiểu nguy cơ vỡ tử cung hay bục vết mổ khi mang thai lần tiếp theo.

2. Em bé có cân nặng trung bình từ 2.6kg đến 3.5kg

Em bé to sẽ khiến việc chuyển dạ diễn ra lâu hơn, mẹ dễ kiệt sức dẫn đến việc chuyển dạ tự nhiên thất bại. Em bé vừa vặn cũng được cho là giảm áp lực lên vết mổ cũ, mặc dù chưa có ghi nhận nào về việc kích thước thai nhi gây áp lực lên sẹo mổ.

3. Mẹ không gặp vấn đề sức khỏe thai kỳ

Các vấn đề sức khoẻ trong thai kì như như béo phì, tăng cân mất kiểm soát hay tiểu đường thai kỳ…có thể làm giảm khả năng sinh thường. Sự thật là mẹ béo phì hay tiểu đường vẫn có thể sinh thường sau sinh mổ nếu em bé nằm trong ngưỡng cân nặng an toàn. Tuy nhiên với tình trạng hiện tại, các bác sĩ sẽ luôn chọn các phương án an toàn nhất cho mẹ có thể chất đặc biệt để chủ động xử lý.

Mang thai đơn, ngôi thai thuận, nhau bám mặt sau…sẽ dễ dàng được bác sĩ đồng ý hỗ trợ. Các trường hợp thai lý đặc biệt khác sẽ cần được theo dõi thêm.

4. Một số yếu tố khác

Mức độ vận động thể chất của mẹ trong thai kỳ. Mẹ có tập các bài tập tăng sức bền và làm khoẻ các cơ, khớp hay không?

Mẹ có sự chuẩn bị về kiến thức về thai sản, chuyển dạ sinh lí và sự chủ động chuẩn bị, thực hành các kiến thức đến mức độ nào?

Chúng ta thường hay lo sợ những điều mà chúng ta không thể kiểm soát hoặc không hiểu biết rõ. Quá trình sinh con tiềm ẩn những rủi ro nhất định, nên cảm giác lo sợ của mẹ bầu là có thể hiểu được. 

Tuy nhiên, thay vì lo lắng về các biến chứng có thể xảy ra, các mẹ có hoàn toàn có thể giảm thiểu những rủi ro, đưa mình đến gần hơn với việc sinh con dễ dàng và an toàn bằng việc:

• nắm rõ quá trình chuyển dạ và sinh con diễn ra thế nào

• học cách kiểm soát hơi thở và cơn đau chuyển dạ

• thực hành dinh dưỡng trong thời gian mang để kiểm soát cân nặng mẹ và con

• vận động đủ và đúng cách trong thai kỳ

… cũng như việc thực hành tâm thức để kết nối với con và cơ thể sâu sắc, hiểu được những tín hiệu phản hồi của cơ thể để có sự lựa chọn phù hợp .

Bác sĩ của mình từng nói rằng: “Nếu mẹ hiểu biết kiến thức, chủ động ăn uống, sinh hoạt, vận động và chủ động trong quá trình sinh, thì bác sĩ rất nhàn. Bác chỉ hỗ trợ đỡ em bé ra thôi”. Và đúng thế thật. Bác sĩ của mình đã tạo điều kiện để mình tự do chuyển dạ và chỉ bắt tay vào đỡ đẻ khi em bé đã lấp ló. 

Tất cả các yếu tố kể trên đều có thể kiểm soát được, nên mình luôn nhắc các mẹ: Hãy bắt đầu với việc chuẩn bị sức khoẻ trước khi mang thai. Hãy cố gắng chủ động thực hiện ít nhất 70% phần việc mà tạo hóa đã ban cho mình, các mẹ nhé!